เริ่มเข้าหน้าหนาวบ้านไร่ก็น่าเที่ยว
๒ ปีมาแล้วที่คึกคักด้วยผู้คนสัญจรมาเที่ยวแบบผ่านทาง หรือบางทีก็ขอพักค้างอ้างแรมกางเต้นท์นอนบนดอย  ซึมซับสายหมอกหยอกเอินสายลมหนาวบนแก่นมะกรูด  แวะชมไม้ดอกเมืองหนาวที่พากันปลูกให้รื่นรมย์  เด็ดชิมสตรอเบอรี่ปลอดสารที่ไม่ไกลกรุงเทพในแปลงอินทรีย์  เป็นเหตุให้รถติดตั้งแต่หน้าอำเภอจนถึงบนดอยสูง ปรากฏการณ์ใหม่ที่ทำให้ชาวบ้านตื่นตัว

ปีนี้ถือเป็นโอกาสคนในชุมชนตำบลบ้านไร่ จึงซุมหัวกับอบต.บ้านไร่ และคนทำงานด้านเกษตรปลอดสาร อย่างกลุ่มตลาดนัดซาวไฮ่ ชักชวนพี่น้องที่มีผลผลิตเป็นของตนเอง มาเปิดตลาดขายสินค้าท้องถิ่นที่อยู่ในไร่ในสวน ออกมาวางขายของดีบ้านไร่ให้คนท่องเที่ยว

ชักชวนคนทำงานด้านวัฒนธรรมชุมชนมาออกแบบความคิด สร้างวิถีความงามให้เกิดขึ้นในตลาดร่วมมือร่วมใจแห่งนี้
ในชื่อ “ตลาดวัฒนธรรมบ้านไฮ่บ้านเฮา”  เปิดตลาดให้แวะช็อป ชม ชิมกันเต็มอิ่ม   ๓๐ ธันวาคม ปีนี้ จนถึง ๓ มกราคม ปีหน้า

เริ่มต้นเดินเที่ยวในพื้นที่ตลาดนัดซาวไฮ่หน้าบ้านครูเคน   เรื่อยมาจนถึงหน้าอบต.บ้านไร่   ข้ามฝั่งมาหน้าศูนย์โอทอปบ้านไร่ จนถึงบริเวณขนส่งบ้านไร่   เปิดตลาดสองข้างทาง วางสินค้าบ้าน ๆ ของชาวลาวครั่ง  ให้แวะเวียนเที่ยวชมก่อนหรือหลังเที่ยวดอยสูง
เปิดตลาดตั้งแต่เช้ายันค่ำ   ใครอยากพักรถสามารถจอดพักแวะเข้าห้องน้ำได้อย่างสบาย  มีที่จอดรถมากมาย ด้านในบริเวณอบต.บ้านไร่

มาแล้วจะได้อะไร?
เดินแล้วจะเห็นอะไร?
แต่ละโซนมีเรื่องราว แต่ละโซนมีคุณค่าของตนเอง

๑.โซนตลาดนัดซาวไฮ่
กลุ่มคนสวนลงมือทำเอง พากันนำผลผลิตเกษตรปลอดสาร  ที่มีอยู่ในสวนมาให้เลือกชม  แชมพูมะกรูด งาสามสี จากไร่ดินหอม
มะขามแช่อิ่ม ผลไม้สด ๆ จากไร่กอนสะเดิน-ไร่ภูผา   ปิ้งข้าวโขบ ชิมกลอยคลุก ห่อเมี่ยงคำ จากบ้านแม่เปิน   เลือกซื้อผ้ามัดย้อมหลากสีที่บ้านเขาเขียว   เปิดหม้อกินข้าวแกงบ้าน ๆ ข้าวยำสมุนไพร กับป้าลี ไร่ไม้งาม  หยิบจับเครื่องจักสานไว้ใช้สอยที่บ้าน

นอกจากนี้ยังมีไอติมหลอดสมุนไพร ส้มตำโบราณ ปามไข่ทัพคล้ายขนมชั้น กะหรี่ปั๊บ มากมายให้เลือกกินอีกด้วย

๒.โซนอาหารพื้นบ้าน ขนมท้องถิ่น
ใครที่ยังไม่เคยชิมรสชาติอาหารแบบลาวแท้ๆ อย่างคนบ้านไร่เป็นครั้งแรกที่อาหารบ้าน ๆ จะเปิดการปรุงให้ได้ชิมกัน  จนอิ่มพุง พกกลับบ้านได้เต็มที่ ไม่ว่าจะเป็นอั่วดอกแค ดอกไม้ป่าบ้านไร่ อาหารตามฤดูกาล   เผาข้าวหลาม ตอกข้าวแตกงา ตำข้าวต้มแร่
ชิมแจ่วหลากหลาย ทั้งแจ่วมะเขือส้ม แจ่วน้ำข้าว แจ่วข้าวคั่ว  แจ่วมะเขือด้าน กินกับข้าวไร่หอม ๆ อร่อยกันไม่รู้ลืม  หรือจะชิมหลามไก่หลามหมูอาหารของชนขมุหากินได้ที่นี่ที่เดียว  ตามด้วยการทำขนมจีนเส้นสด ซดกับน้ำยาป่าจากบ้านหินตุ้ม  ตบท้ายด้วยเด็กน้อย “บ้านไร่ขยับยิ้ม” เปิดร้านปั้นตาควาย   ทอดดอกจอก หยอดลอดช่่อง น้ำสมุนไพรจากป่า  แสดงฝีมือให้คนท่องเที่ยวได้ลองลิ้มรส ขากลับแวะซื้อแหนมต้นอ้อ ภูมิปัญญาคนบ้านไร่กลับบ้านได้เลย

๓.โซนผ้าทอลือนาม เลื่องชื่อ “ลาวบ้านไร่”
ผ่าทอบ้านไร่ มีลายงดงามติดเนื้อติดตัวมาแต่เมืองลาว  งานนี้กลุ่มแม่บ้านในตำบลบ้านไร่ พากันเอาผ้าทอพื้นบ้านมาวางจำหน่ายให้เลือกซื้อ เลือกหาตามใจคนชมชอบผืนไหน เลือกผืนนั้น ตามแต่ใจที่เห็นว่างาม

๔.โซนผลิตภัณฑ์ชุมชน
ผลผลิตจากในไร่ในสวนของคนบ้านไร่ ฤดูกาลที่อร่อยก็มีให้เลือกซื้อเลือกชมอย่างจุใจ ไม่ว่าจะเป็นส้มโอขาวน้ำผึ้ง ขาวแตงกวา กล้วยหอมทอง ฝรั่ง ลำใยอินทรีย์ ข้าวไร่ ฟักทอง ฟักหอม สัปปะรด ผักพื้นบ้านหมากหัวต่อ ฟักข้าว ยอดผีโพง ฯลฯ

๕.โซนวัฒนธรรมความงามประจำชุมชน
ปีนี้ ครูนาม แห้วเพ็ชร จัดเต็ม ขนความงามในชุมชนออกมาให้เรียนรู้ทุกเย็นย่ำค่ำมืดกันทุกวี่วันรำนางด้งนางแคน บ้านสะนำ รำแหย่ไข่มดแดง บ้านศาลาคลองฟังเสียงแคนดีดพิณ จากลุงชมภู กวีบ้าน ๆ จากป้าจำปี  วงซุมข้าวแลง แสตนบายทั้งบ่ายและค่ำ
ศิลปินท่านไหนอยากมาแจมด้วย รีบอ้าแขนต้อนรับไม่เกี่ยงไม่งอนแถมที่พักให้นอนสบายในสวนศิลป์แผ่นดินบ้านไร่
.
ปีใหม่ไม่รู้จะไปที่ไหน
แวะมาเที่ยวบ้านไร่ เที่ยวแก่นมะกรูดแล้ว
ขากลับลองแวะมาเดินเที่ยวตลาดวัฒนธรรมบ้านไฮ่บ้านเฮา
ขนความอร่อยกลับบ้าน เติมหัวใจกันด้วยความงามท้องถิ่น
แล้วท่านจะรู้ว่า “ของดีบ้านไร่” มีอยู่จริง ๆ
ที่น่าสนใจ งานนี้ไม่ได้ใช้งบประมาณจากหน่วยงานใด
ชาวบ้าน องค์กรท้องถิ่น หน่วยงานพัฒนา ต่างช่วยกัน
ก่อร่างสร้างงาน ให้ก่อเกิดกับชุมชนด้วยหัวใจ